МЭТА:
Удасканаленне развіваючага адукацыйнага асяроддзя, арыентаванага на павышэнне якасці і эфектыўнасці адукацыі на аснове рэалізацыі прынцыпаў дыферэнцыраванага навучання і выхавання.
ІДЭАЛАГІЧНАЕ ВЫХАВАННЕ
Ідэалагічнае выхаванне рэалізуецца ў кантэксце ідэалогіі беларускай дзяржавы, дзе асаблівае месца займаюць дзяржаўны суверэнітэт, нацыянальны інтарэс, нацыянальная бяспека, сацыяльная справядлівасць, эканамічны дабрабыт, развіццё грамадзянскага грамадства. Ідэалагічнае выхаванне скіравана на фарміраванне каштоўнасных арыентацый, мадэляў паводзін асобы ў грамадстве.
12. Змест ідэалагічнага выхавання ўключае фарміраванне светапогляду як сістэмы поглядаў на навакольны свет, грамадства, іншых людзей і самога сябе; фарміраванне цэласнай, палітычна граматнай асобы, якая свядома ўдзельнічае ў сацыяльным жыцці грамадства, навучэнца, які праяўляе сябе не толькі як аб'ект, але і як суб'ект дзяржаўнай ідэалогіі.
13. Умовы ідэалагічнага выхавання:
Ідэалагічнае выхаванне ажыццяўляецца падчас адукацыйнага працэсу, закранае штодзённую пазаўрочную дзейнасць і вольны час.
Прафесіяналізм, высокі ўзровень ідэйнай перакананасці педагагічных работнікаў.
Паслядоўнае засваенне навучэнцамі асноў навуковых ведаў, у першую чаргу з прадметамі сацыяльна-гуманітарнага блока ці сацыяльна-гуманітарных дысцыплін, з'яўляецца перадумовай прысваення імі гуманістычных каштоўнасцяў, фарміравання навуковага светапогляду, валявых якасцяў, культуры паводзін і дзейнасці.
Паэтапнае станаўленне ідэалагічнай перакананасці асобы, уключаючы авалодванне ведамі, прыняцце і фарміраванне каштоўнасцяў і перакананняў, свядомы ўдзел у грамадска-значнай дзейнасці беларускага грамадства і дзяржавы.
14. Палітычная культура – найважнейшая састаўляючая частка агульнай культуры асобы, адна з асноўных формаў праяўлення грамадскай свядомасці ў выглядзе ўстойлівай светапогляднай пазіцыі і практычных дзеянняў, у якіх выяўляецца сацыяльны выбар асобы. Палітычная культура залежыць ад ступені разумення асобай працэсаў, што адбываюцца ў грамадстве і дзяржаве. Талерантнасць выступае як складаючая палітычнай культуры.
15. Змест выхаваўчай работы па фарміраванні палітычнай культуры асобы вызначаецца патрэбай набыцця навучэнцамі сацыяльнага досведу, назапашанага грамадствам, і прадугледжвае засваенне палітычных ведаў, фармаванне каштоўнасцяў і ідэалаў беларускай дзяржавы і грамадства, асаблівасцяў дзяржаўнай прылады Рэспублікі Беларусь, досведу грамадскай дзейнасці, разуменне складанасці сацыяльна-палітычных працэсаў, уменне рабіць выбар і несці за яго адказнасць.
16. Умовы фарміравання палітычнай культуры асобы:
азнаямленне навучэнцаў з асновамі палітычных ведаў, выпрацоўка палітычных каштоўнасцяў і ідэалаў у кантэксце ідэалогіі беларускай дзяржавы;
вывучэнне гісторыі, звычаяў і традыцый беларускага народа і народаў іншых краін;
фарміраванне ў навучэнцаў умення жыць у полікультурным свеце, супрацьстаяць палітычнаму і рэлігійнаму экстрэмізму;
разнастайнасць арганізацыйных форм выхавання;
далучэнне навучэнцаў да сацыяльнай і грамадска карыснай дзейнасці; педагагічная падтрымка сацыяльных ініцыятыў.
17. Улік узроставых асаблівасцяў пры фарміраванні палітычнай культуры асобы.
Выхаванцы ўстаноў дашкольнай адукацыі.
Фарміраванне пачатковых уяўленняў пра інстытуты дзяржаўнай улады.
Навучэнцы на I ступені агульнай сярэдняй адукацыі.
Пашырэнне ўяўлення навучэнцаў пра сімвалы дзяржавы, інстытуты дзяржаўнай улады. Цікавасць да ўдзелу ў дзіцячых грамадскіх аб'яднаннях, да грамадска-палітычных мерапрыемстваў ва ўстановах адукацыі.
Навучэнцы на II ступені агульнай сярэдняй адукацыі.
Праяўленне цікавасці да палітыкі і назапашанне ведаў пра палітычныя працэсы ў краіне і свеце, інстытуты дзяржаўнай улады; фарміраванне асобаснага дачынення да з'яў палітычнага жыцця. Удзел у дзейнасці дзіцячых і маладзёжных грамадскіх аб’яднаннях і арганізацыях пазітыўнай скіраванасці, грамадска значных мерапрыемствах.
18. Інфармацыйная культура вызначаецца як якасная, дынамічная характарыстыка жыццядзейнасці чалавека ў вобласці перадачы, захоўвання і ўжывання інфармацыі, заснаваная на інфармацыйна-камунікацыйнай кампетэнтнасці асобы. Інфармацыйная культура спрыяе авалоданню ведамі, уменнямі, навыкамі ў вобласці інфармацыйных тэхналогій і дазваляе эфектыўна скарыстаць наяўныя ў распараджэнні грамадства інфармацыйныя рэсурсы і сродкі інфармацыйных камунікацый у асобасным і прафесійным станаўленні. Інфармацыйная культура прадугледжвае выхаванне асабістай адказнасці за распаўсюджанне інфармацыі.
19. Змест дзейнасці па фарміраванні інфармацыйнай культуры скіравана на выпрацоўку самастойнага, крытычнага ўспрымання інфармацыі, уменняў карыстацца інфармацыйнымі рэсурсамі, крытычна ўспрымаць, ацэньваць інфармацыю, аналізаваць яе, вылучаць галоўнае, ператвараць атрыманую інфармацыю ва ўласныя веды, выяўляць ініцыятыву, знаходзіць рашэнне праблем.
20. Састаўным элементам фарміравання інфармацыйнай культуры з'яўляецца забеспячэнне інфармацыйнай бяспекі, якая выступае як стан абароны дзяцей і навучэнскай моладзі, пры якім мінімізаваны рызыка, злучаная з прычыненнем інфармацыяй шкоды здароўю, нармальнаму фізічнаму, інтэлектуальнаму, псіхічнаму, духоўнаму і сацыяльнаму развіццю дзяцей і навучэнскай моладзі.
21. Умовы фарміравання інфармацыйнай культуры:
стварэнне ва ўстановах адукацыі інфармацыйна-адукацыйнага асяроддзя, скіраванага на фарміраванне сістэмна-інфармацыйнага карціны свету і інфармацыйнай кампетэнтнасці навучэнцаў;
наяўнасць і ўдасканаленне ва ўстановах адукацыі патрэбнай інфармацыйна-тэхнічнай базы;
наяўнасць у педагагічных работнікаў і якія навучэнцаў ведаў у вобласці сучасных інфармацыйна-камунікацыйных тэхналогій;
выкарыстанне ў выхаваўчым працэсе рэсурсаў «медыя адукацыі» (СМІ: прэсы, радыё, тэлебачання, Інтэрнэт);
сістэмнасць, якасны адбор інфармацыі і адраснасць інфармацыйнага ўплыву;
стымуляванне актыўнасці і праяўленне творчай ініцыятывы навучэнцаў у практычнай дзейнасці;
сістэматычную рэфлексіўную ацэнку навучэнцамі вынікаў сваёй дзейнасці;
забеспячэнне інфармацыйнай бяспекі ўдзельнікаў адукацыйнага працэсу.
22. Улік узроставых асаблівасцяў падчас фарміравання інфармацыйнай культуры.
Выхаванцы ўстаноў дашкольнай адукацыі. Навучэнцы на I ступені агульнай сярэдняй адукацыі.
Фарміраванне элементарных уменняў і навыкаў атрымання інфармацыі, карыстання інфармацыйнымі рэсурсамі.
Навучэнцы на II ступені агульнай сярэдняй адукацыі.
Вывучэнне агульных прынцыпаў працы з інфармацыяй. Авалоданне камп’ютарнай граматнасцю, уменне вылучаць патрэбную інфармацыю, супрацьстаяць інфармацыі, што наносіць шкоду духоўнаму і фізічнаму здароўю чалавека.
ГРАМАДЗЯНСКАЕ І ПАТРЫЯТЫЧНАЕ ВЫХАВАННЕ
23. Грамадзянскасць - інтэграцыйная якасць асобы, арыентаванай на годнае, адказнае і сацыяльна значнае выкананне сацыяльных роляў. Патрыятызм – сістэма ведаў, каштоўнасцяў, практычных дзеянняў асобы, грамадства і дзяржавы, скіраваных на развіццё, росквіт і забеспячэнне нацыянальнай бяспекі Рэспублікі Беларусь; светапоглядную падставу і глыбокае пачуццё любові да сваёй Бацькаўшчыны, гатоўнасць абараніць яе.
наяўнасць у педагагічных работнікаў і навучэнцаў ведаў у вобласці сучасных інфармацыйна-камунікацыйных тэхналогій;
выкарыстанне ў выхаваўчым працэсе рэсурсаў «медыя адукацыі» (СМІ: прэсы, радыё, тэлебачання, Інтэрнэт);
сістэмнасць, якасны адбор інфармацыі і адраснасць інфармацыйнага ўплыву;
стымуляванне актыўнасці і праяўленне творчай ініцыятывы навучэнцаў у практычнай дзейнасці;
сістэматычную рэфлексіўную ацэнку навучэнцамі вынікаў сваёй дзейнасці;
забеспячэнне інфармацыйнай бяспекі ўдзельнікаў адукацыйнага працэсу.
24. Змест выхавання па фарміраванні грамадзянскасці і патрыятызму асобы арыентавана на засваенне агульначалавечых гуманістычных каштоўнасцяў, культурных, духоўных традыцый беларускага народа, ідэалогіі беларускай дзяржавы, прававых ведаў, фарміраванне гатоўнасці да выканання грамадзянскага абавязку, прававой адказнасці. Работа, скіраваная на выхаванне сацыяльна спелай і прафесійна кампетэнтнай, адказнай, адкрытай інавацыям асобы, схільнай да высокіх маральных ідэалаў і традыцыйных нацыянальных каштоўнасцяў.
25. Умовы выхавання грамадзянскасці і патрыятызму асобы:
усведамленне навучэнцамі сутнасці грамадзянскасці, патрыятызму, прывіццё павагі да гісторыка-культурнай спадчыны беларускага народа;
выхаванне паважлівых адносін да дзяржаўных сімвалаў (гербу, сцягу, гімну Рэспублікі Беларусь); органам дзяржаўнай улады краіны;
фарміраванне ў навучэнуаў маральна-псіхалагічнай і фізічнай гатоўнасці да выканання імі канстытуцыйнаму абавязку па абароне Радзімы, павагі да абаронцы Бацькаўшчыны, воіна; выхаванне на прыкладзе подзвігу савецкага народа ў Вялікай Айчыннай вайне; фарміраванне маральнай, прававой і палітычнай культуры;
павышэнне выхаваўчага патэнцыялу навучальных дысцыплін;
прапаганда сацыяльна-эканамічных дасягненняў беларускай дзяржавы;
непрыманне экстрэмізму, нацыянальнай і рэлігійнай нецярплівасці;
развіццё сацыяльна значнай дзейнасці навучэнцаў, педагагічная падтрымка дзіцячых і маладзёжных грамадскіх аб'яднанняў, вучнёўскага самакіравання.
26. Улік узроставых асаблівасцяў па выхаванні грамадзянскасці і патрыятызму асобы.
Выхаванцы ўстаноў дашкольнай адукацыі.
Набыццё першапачатковых ведаў пра сваю сям'ю, родны край, краіну, дзяржаўныя сімвалы, вядомых людзей.
Навучэнцы на I ступені агульнай сярэдняй адукацыі.
Фарміраванне першасных ведаў пра ідэалогію беларускай дзяржавы, пра родны край; пачуцця гонару за гісторыю свайго горада, сяла, рэгіёна, краіны і яе знакамітых людзей.
Навучэнцы на II ступені агульнай сярэдняй адукацыі.
Фарміраванне грамадзянскіх і маральных ідэалаў. Удзел у розных формах грамадска карыснай, турысцка-краязнаўчай дзейнасці. Усведамленне грамадзянскай адказнасці як нормы грамадскіх паводзін.
27. Прававая культура асобы – сукупнасць прававых ведаў і здольнасць да іх поўнай і слушнай рэалізацыі ў розных выглядах дзейнасці. Прававая культура прадугледжвае спалучэнне прававых ведаў з маральнымі ідэаламі і каштоўнаснымі арыентацыямі асобы.
28. Змест выхаваўчай працы па фармаванні прававой культуры асобы скіравана на засваенне сістэматызаваных ведаў пра права, асновы заканадаўства Рэспублікі Беларусь, фарміраванне законапаслухмяных паводзін, разуменне навучэнцамі адказнасці за процівапраўныя дзеянні. Фарміраванне адэкватнай самаацэнкі асобы навучэнцам і паводзін, якія выяўляюцца ў рэалізацыі сваіх правоў і свабоды, адказным дачыненні да выканання сваіх абавязкаў як грамадзяніна Рэспублікі Беларусь, гатоўнасці ў розных жыццёвых сітуацыях дзейнічаць юрыдычна граматна, мэтанакіравана, арыентуючыся на існуючыя законы.
мадскіх аб'яднан29. Умовы выхавання прававой культуры асобы:
дасканаленне сістэмы абароны правоў і інтарэсаў навучэнцаў, у тым ліку, праз дзейсную сістэму вучнёўскага самакіравання;
арганізацыя прававой асветы педагагічных работнікаў, навучэнцаў і іх законных прадстаўнікоў; прафілактыка супрацьпраўных дзеянняў;
стварэнне ва ўстановах адукацыі атмасферы ўзаемапавагі, узаемнай адказнасці;
выкарыстанне ррознабаковага зместу , метадаў, прыёмаў і сродкаў прававога выхавання;
кантроль (самакантроль) за выкананнем правоў і абавязкаў навучэнцаў;
узаемадзеянне ўстаноў адукацыі, сям'і, органаў кіравання адукацыяй, органаў дзяржаўнай, выканаўчай і судовай улады, праваахоўных органаў, гра няў і арганізацый, іншых зацікаўленых у прававым выхаванні навучэнцаў.
ДУХОЎНА-МАРАЛЬНАЕ ВЫХАВАННЕ
30. Духоўна-маральнае выхаванне скіравана на фарміраванне маральнай культуры асобы і прадугледжвае далучэнне навучэнцаў да гуманістычных агульначалавечых і нацыянальных каштоўнасцяў. Маральная культура характарызуе ступень засваення навучэнцамі маральнага досведу грамадства, меру ўвасаблення гэтага досведу ў паводзінах і ў дачыненні з іншымі людзьмі, выяўляецца ў патрэбе ў маральным самаўдасканаленні.
31. Змест духоўна-маральнага выхавання складаецца з фарміравання ў навучэнцаў уяўленняў пра маральныя асновы грамадства, развіццё маральных пачуццяў (сумленнасці, спагады і суперажывання, кахання, даверу і адносін да людзей; абавязку і інш.), выхаванне высокіх маральных якасцяў (дабрыні, літасці, сумленнасці, справядлівасці, сціпласці і далікацтва, працавітасці і інш.), фарміраванне нормаў паводзін (ветлівасці, тактоўнасці, чалавечай годнасці, павагі да старэйшых, выкананне правіл этыкету і інш.).
32. Умовы духоўна-маральнага выхавання:
духоўна-маральная і этычная пазіцыя педагагічных работнікаў, законных прадстаўнікоў навучэнцаў;
маральна спрыяльнае асяроддзе ва ўстановах адукацыі, пазітыўнае ўзаемадзеянне ўдзельнікаў адукацыйнага працэсу;
назапашванне і актуалізацыя духоўна-маральнага патэнцыялу асобы ў яе дзейнасці і ўчынках навучэнцаў;
педагагічная падтрымка патрэбы асобы ў духоўна-маральным самаўдасканаленні; наяўнасць маральнага ідэалу;
рэалізацыя духоўна-маральнага патэнцыялу асобы ва ўсіх відах дзейнасці;
апора на культурныя і духоўна-маральныя традыцыі беларускага народа, выкарыстанне патэнцыялу грамадскіх, рэлігійных, дзіцячых і маладзёжных арганізацый.
33. Улік узроставых асаблівасцяў падчас маральнага выхавання.
Выхаванцы ўстаноў дашкольнай адукацыі.
Фарміраванне асноў маральных уяўленняў, назапашванне вопыту маральных паводзін. Узбагачэнне эмацыйнай сферы праз засваенне маральна-этычных норм: сумленнасць, падзяка, бескарыслівасць.
Навучэнцы на I ступені агульнай сярэдняй адукацыі.
Засваенне правіл культуры паводзін у адносінах з бацькамі, аднагодкамі і дарослымі, супрацоўнікамі ўстановы адукацыі. Засваенне маральнага далучэння да прыроды, клопату пра іншых, культуры ненасілля. Фармаванне каштоўнасных адносін да працы.
Навучэнцы на II ступені агульнай сярэдняй адукацыі.
Далучэнне да гуманістычных каштоўнасцяў: літасці, сяброўства, таварыства. Маральнае самаўдасканаленне.
ПОЛІКУЛЬТУРНАЕ ВЫХАВАННЕ
34. Полікультурнае выхаванне скіравана на фарміраванне ў навучэнцаў умення жыць у полікультурным свеце, супрацьстаяць палітычнаму і рэлігійнаму экстрэмізму.
35. Змест полікультурнага выхавання спалучае засваенне шматпланавых каштоўнасцяў і традыцый, падрыхтоўку да міжкультурнага ўзаемадзеяння. Полікультурнае выхаванне асноўваецца на прынцыпах талерантнасці, павагі да іншых народаў і культур, роўнасці і суіснавання сацыяльных груп, прадстаўнікоў расаў, рэлігій, этнасаў.
36. Умовы полікультурнага выхавання:
арганізацыя ва ўстановах адукацыі выхаваўчага асяроддзя, спрыяльнай полікультурнай атмасферы, што спрыяе наладжванню міжкультурнага дыялогу;
веды педагагічнымі работнікамі сучаснай нацыянальнай і канфесійнай сітуацыі, сучасных маладзёжных субкультур; фарміраванне ў педагагічных работнікаў устаноўкі на пазітыўную зваротную сувязь з навучэнцамі, незалежна ад іх культурнай прыналежнасці;
засваенне педагагічнымі работнікамі тэхналогій фарміравання навыкаў канструктыўнага ўзаемадзеяння, што ўключае такія формы і метады працы, як дыялог, дыскусія, мадэляванне, сацыяльнае праектаванне, ролевыя гульні і інш.;
арганізацыя даследчай і праектнай дзейнасці ў вобласці полікультурнага выхавання; прыцягненне навучэнцаў да абмеркавання асаблівасцяў культурнай самаідэнтыфікацыі, прычын міжкультурных канфліктаў.
37. Улік узроставых асаблівасцяў падчас полікультурнага выхавання.
Выхаванцы ўстаноў дашкольнай адукацыі.
Усведамленне ўласнай прыналежнасці да культуры беларускага народа, знаёмства з узорамі духоўнай і матэрыяльнай культуры свайго народа, яго знакамітымі прадстаўнікамі.
Фарміраванне першапачатковых уяўленняў пра разнастайнасць народаў і культур.
Навучэнцы на I ступені агульнай сярэдняй адукацыі.
Вывучэнне асноў культуры свайго народа. Назапашванне і развіццё ведаў пра культурную і этнічную разнастайнасць.
Навучэнцы на II ступені агульнай сярэдняй адукацыі.
Засваенне культуры свайго народа. Знаёмства з культурай і звычаямі іншых народаў. Фарміраванне ўяўленняў пра міралюбнасць, веру, талерантнасць. Фарміраванне вопыту міжкультурнага ўзаемадзеяння.
ЭКАНАМІЧНАЕ ВЫХАВАННЕ
38. Эканамічнае выхаванне скіравана на фарміраванне эканамічнай культуры асобы, якая характарызуецца валоданнем базіснымі асновамі эканамічных ведаў, што расчыняюць светапоглядную сутнасць чалавечага капіталу, сфармаванымі ўменнямі і навыкамі дзелавой актыўнасці, самастойнага працоўнага жыцця, арганізацыі ўласнай справы, гатоўнасцю прымаць аптымальныя рашэнні ў рэальнай жыццядзейнасці, развіццём такіх сацыяльна запатрабаваных асобасных якасцяў, як ініцыятыва, прадпрымальнасць, самастойнасць, адказнасць, упэўненасць у сабе, імкненне да дасягненняў і паўнавартаснай самарэалізацыі.
39. Змест эканамічнага выхавання рэалізуецца праз развіццё маладзёжнага прадпрымальніцтва, далучэння дзяцей і моладзі да сацыяльна значнай дзейнасці праз стварэнне і функцыянаванне навучальных фірмаў, кампаній, тэхнапаркаў, бізнес-інкубатараў, старт-ап цэнтраў. Стымуляцыйную ролю ў рэалізацыі ўтрыманні эканамічнага выхавання закліканы гуляць спаборніцкія імпрэзы: конкурсы, фэсты, старт-апы, форумы.
40. Умовы эканамічнага выхавання:
фарміраванне патрэбы ў эканамічных ведах і дзейнасці,
развіццё эканамічна значных якасцяў асобы;
спрыянне пазітыўным маладзёжным ініцыятывам у інавацыйнай дзейнасці і прадпрымальніцтве;
стварэнне нарматыўнай базы, што забяспечвае рэгламентацыю дзейнасці навучальных структур маладзёжнага прадпрымальніцтва.
41. Улік узроставых асаблівасцяў у працэсе эканамічнага выхавання.
Выхаванцы ўстаноў дашкольнай адукацыі.
Выхаванне працавітасці сродкамі гульнявой дзейнасці і абслуговай працы; пахвала, стымуляванне і падтрымка дасягнутых поспехаў. Знаёмства з элементамі эканамічнай граматы.
Навучэнцы на I ступені агульнай сярэдняй адукацыі. Фарміраванне ў навучэнцаў падчас навучальнай і пазаўрочнай дзейнасці першапачатковых уяўленняў пра эканоміку, якія дазваляюць ім слушна арыентавацца ў рэальных гаспадарчых сітуацыях, непасрэдна звязаных з умовамі іх жыцця – сям'я, школа, нефармальная сфера камунікавання. Мэтанакіраванае развіццё і падтрымка такіх асобасных якасцяў, як актыўнасць, ініцыятыўнасць, імкненне да дасягненняў.
Навучэнцы на II ступені агульнай сярэдняй адукацыі.
Фарміраванне базісных уяўленняў пра заканамернасці развіцця эканомікі і прадпрымальніцтва, асновы фінансавай граматнасці падчас вывучэння прадметных дысцыплін і пазакласнай працы.
Знаёмства з асаблівасцямі і дасягненнямі нацыянальнай эканомікі. Далейшае паслядоўнае развіццё асобасных якасцяў, што характарызуюць эканамічную культуру асобы.
ВЫХАВАННЕ КУЛЬТУРЫ БЯСПЕКІ ЖЫЦЦЯДЗЕЙНАСЦІ І ЗДАРОВАГА ЛАДУ ЖЫЦЦЯ
42. Выхаванне культуры бяспекі жыццядзейнасці скіравана на засваенне навучэнцамі правіл бяспечных паводзін у грамадстве, на вытворчасці і ў штодзённым жыцці, прадугледжвае фарміраванне норм і правіл паводзін у сацыяльным і прыродным асяроддзі.
43. Змест выхаваўчай працы па фарміраванні культуры бяспекі жыццядзейнасці прадугледжвае далучэнне навучэнцаў да выканання правіл бяспекі, набыццё ведаў і навыкаў дзеянняў у выпадку ўзнікнення небяспечных ці надзвычайных сітуацый. Падчас выхавання адбываецца фарміраванне ўяўлення пра неабходнасць выканання мер бяспекі, непрыманне парушэнняў правіл бяспекі жыццядзейнасці, фарміраванне ведаў у вобласці бяспекі жыццядзейнасці, навучанне дзеянням у выпадку ўзнікнення небяспечных і надзвычайных сітуацый.
44. Умовы выхавання культуры бяспекі жыццядзейнасці:
забеспячэнне арганізацыі бяспекі жыццядзейнасці навучэнцаў;
арганізацыя міжведамаснага супрацоўніцва на рэспубліканскім, рэгіянальным і мясцовым узроўнях;
педагагічная падтрымка дзіцячых і маладзёжныхых грамадскіх аб'яднанняў, створаных для выканання заданняў па папярэджанні надзвычайных сітуацый;
практычная дзейнасць навучэнцаў па папярэджанні надзвычайных сітуацый.
45. Улік узроставых асаблівасцяў падчас фарміравання культуры бяспекі жыццядзейнасці.
Выхаванцы ўстаноў дашкольнай адукацыі.
Фарміраванне ўменняў і навыкаў бяспекі жыццядзейнасці ў побыце, прыродным і сацыяльным асяроддзі на аснове спалучэння розных відаў гульнявой дзейнасці.
Навучэнцы на I ступені агульнай сярэдняй адукацыі.
Выпрацоўка навыкаў бяспечных паводзін дома, ва ўстанове адукацыі, на вуліцы, у грамадскіх месцах, на вадаёмах, дзеянняў у выпадку ўзнікнення пажару, іншых небяспечных і надзвычайных сітуацыях.
Навучэнцы на II ступені агульнай сярэдняй адукацыі.
Фарміраванне вопыту сацыяльнага ўзаемадзеяння і адказных паводзін ва ўсіх відах дзейнасці. Азнаямленне з асновамі дзеянняў у экстрэмальных сітуацыях. Удзел у дзейнасці грамадскіх арганізацый, створаных для выканання заданняў па папярэджанні надзвычайных сітуацый.
46. Культура здаровага ладу жыцця выяўляецца ў адносінах да свайго здароўя і здароўя як да каштоўнасці і ўсведамленні сваёй адказнасці за індывідуальнае і грамадскае здароўе; наяўнасці тыповых форм і спосабаў штодзённай жыццядзейнасці чалавека, што ўмацоўваюць і ўдасканальваюць рэзервовыя магчымасці арганізма, забяспечваючы тым самым паспяховае выкананне сваіх сацыяльных і прафесійных функцый незалежна ад палітычных, эканамічных і сацыяльна-псіхалагічных сітуацый.
47. Змест выхавання культуры здаровага ладу жыцця скіравана на засваенне навучэнцамі шматграннасці паняцця «здароўе», успрыманне яго як агульначалавечай і асобаснай каштоўнасці; выхаванне асцярожных адносін да свайго здароўя і здароўя акружаючых; далучэнне да заняткаў фізічнай культурай і спортам; фарміраванне культуры ежы, працы і адпачынку; фарміраванне псіхалагічнай устойлівасці да залежных форм паводзін у цэлым і антынаркатычнага бар'еру як адмоўнага далучэння да ўжытку алкаголю, тытунёвых вырабаў (у тым ліку спайсаў, электронных цыгарэт) і наркатычных рэчываў у прыватнасці.
48. Умовы выхавання культуры здаровага ладу жыцця:
супрацоўніцтва ўстаноў адукацыі з сям'ёй, установамі, падведамаснымі Міністэрствам аховы здароўя, спорту і турызму Рэспублікі Беларусь, іншымі зацікаўленымі;
фарміраванне каштоўнасных адносін да здаровага ладу жыцця і яго прапаганда; педагагічны калектыў як эталон здаровага ладу жыцця;
укараненне здароўезахавальных тэхналогій у адукацыйны працэс; фарміраванне антынаркатычнага бар'еру праз сістэму прафілактычных заняткаў, што ўключаюць арганізацыю сацыяльнага асяроддзя (свабоднага ад псіхаактыўных рэчываў адукацыйнай і выхаваўчай прасторы), інфармаванне, актывізацыю асобасных рэсурсаў навучэнцаў, арганізацыю дзейнасці, альтэрнатыўнай залежным паводзінам; фарміраванне самазахаваўчых паводзін і стылю жыцця моладзі;
сістэматычныя заняткі навучэнцамі фізічнай культурай, спортам і турызмам;
арганізацыя выхавання падчас аздараўленчага адпачынку.
49. Улік узроставых асаблівасцяў падчас фарміравання культуры здаровага ладу жыцця.
Выхаванцы ўстаноў дашкольнай адукацыі.
Фарміраванне навыкаў асабістай гігіены, далучэнне да заняткаў фізічнай культурай.
Навучэнцы на I ступені агульнай сярэдняй адукацыі.
Фарміраванне ўяўленняў пра асноўныя спосабы і метады захавання і ўмацавання здароўя. Заняткі ў спартовых гуртках і секцыях. Удзел у спартыўных спаборніцтвах і святах, фарміраванне культуры здаровага харчавання. Фарміраванне ведаў пра шляхі і ўмовы захавання здаровага і пазітыўнага ладу жыцця і ўмацаванне ўласных патэнцыялаў як псіхалагічнай устойлівасці асобы да залежных формаў паводзін (ужытку алкаголю, тытунёвых вырабаў (у тым ліку спайсаў, электронных цыгарэт) і наркатычных рэчываў).
Навучэнцы на II ступені агульнай сярэдняй адукацыі.
Засваенне асноўных спосабаў і метадаў захавання і ўмацавання здароўя. Заняткі ў спартыўных аб'яднаннях па інтарэсах і секцыях з улікам асаблівасцяў растучага арганізма. Фарміраванне антынаркатычнага бар'еру як каштоўнаснага далучэння да сябе і свайго жыцця на ўзроўні самапавагі і прыняцця сябе, адэкватных эмацыйных рэакцый на акружаючых людзей, арыентацыі на волю ад неспрыяльных эмацыйных станаў. Фарміраванне сістэмы ўменняў і навыкаў, што вызначаюць упэўненасць у сабе і волю ад залежнасці, выбар шляхоў аптымальнай арганізацыі жыццёвай прасторы, спосабаў і ўмоў збаўлення ад шкодных і набыцця карысных звычак у рамках падыходу «роўны навучае роўнага».
ЭКАЛАГІЧНАЕ ВЫХАВАННЕ
50. Экалагічнае выхаванне скіравана на фарміраванне экалагічнай культуры асобы, вызначаецца ўніверсальным значэннем прыроды для чалавека і грамадства і складаецца з ведаў пра кампаненты і іх узаемасувязі ў сістэме «чалавек–грамадства–прырода», а таксама маральнае і эстэтычнае далучэнне да прыроды.
51. Змест экалагічнага выхавання прадугледжвае засваенне ведаў пра прыродныя аб'екты, працэсы і з'явы, іх узаемаабумоўленасць; далучэнне да каштоўнасцяў экалагічнага характару. Фарміруецца сацыяльная база для рэалізацыі ідэі ўстойлівага развіцця грамадства. Важна выкарыстанне традыцый народнай педагогікі ў адносінах да прыроды.
52. Умовы экалагічнага выхавання:
спалучэнне розных форм, метадаў і сродкаў фарміравання ў навучэнцаў экалагічнай культуры;
практычная дзейнасць навучэнцаў па ахове прыроды;
узаемадзеянне ўстаноў адукацыі з прамысловымі і сельскагаспадарчымі прадпрыемствамі, навуковымі ўстановамі і грамадскімі арганізацыямі і аб'яднаннямі, суб'ектамі прыродаахоўнай дзейнасці.
53. Улік узроставых асаблівасцяў падчас экалагічнага выхавання.
Выхаванцы ўстаноў дашкольнай адукацыі.
Авалоданне першапачатковымі ведамі пра прыроду, пра ўзаемасувязь чалавека з акружаючым прыродным асяроддзем. Фарміраванне гуманных адносін да прыроды, уяўлення пра ўнікальнасць кожнай жывой істоты.
Навучэнцы на I ступені агульнай сярэдняй адукацыі.
Назапашанне і развіццё ведаў пра навакольны свет, станаўленне навукова-пазнавальных і эмацыйна-маральных адносін да навакольнага асяроддзя.
Навучэнцы на II ступені агульнай сярэдняй адукацыі.
Выкарыстанне ведаў экалагічнага характару, фарміраванне вопыту сацыяльнага ўзаемадзеяння і адказных адносін да акаляючага прыроднага асяроддзя ва ўсіх відах дзейнасці.
ПРАЦОЎНАЕ І ПРАФЕСІЙНАЕ ВЫХАВАННЕ
54. Працоўнае выхаванне скіравана на фарміраванне каштоўнасных адносін да працы, сацыяльнай значнасці прафесійнай дзейнасці; выпрацоўка якасцяў працавітасці, адказнасці, самастойнасці, канкурэнтаздольнасці, ініцыятыўнасці, прадпрымальнасці, імкнення да дасягнення больш высокіх вынікаў. У аснове працоўнага выхавання ляжыць дзейнасць, што ўключае разумовую і фізічную актыўнасць па дасягненні пэўных вынікаў.
55. Змест працоўнага выхавання прадугледжвае фарміраванне прафесійнай культуры асобы, разумення карысці працы, патрэбы ў працоўнай дзейнасці, культуры працоўнай дзейнасці ў сучасных умовах, паэтапнае развіццё ў навучэнцаў працоўных уменняў і навыкаў, усведамленне імі працоўнай і разумовай актыўнасці як умовы сацыяльнай і асобаснай паспяховасці, азнаямленне з магчымасцямі асобаснага і прафесійнага станаўлення і іх ролі ў паспяховай дзейнасці работнікаў і спецыялістаў.
56. Умовы працоўнага выхавання:
аптымальнае спалучэнне розных відаў працоўнай дзейнасці навучэнца (у сям'і, соцыуме, установе адукацыі, на вытворчасці);
развіццё працоўнай актыўнасці падчас арганізацыі грамадска карыснай працы;
спалучэнне індывідуальных, групавых і калектыўных форм працоўнай дзейнасці;
забеспячэнне адпаведнасці зместу і якасці працоўнага выхавання актуальным і перспектыўным патрэбам асобы, грамадства і дзяржавы;
развіццё творчага падыходу да прафесійнай дзейнасці;
узаемадзеянне ўстаноў адукацыі з установамі вытворчай, сацыякультурнай сферы.
57. Улік узроставых асаблівасцяў падчас працоўнага выхавання.
Выхаванцы ўстаноў дашкольнай адукацыі.
Працоўная дзейнасць спалучаецца з засваеннем асноўных побытавых уменняў і навыкаў, праяўленнем актыўнасці ў побыце, самаабслугоўванні, доглядзе за раслінамі і жывёламі, клопаце пра блізкіх.
Навучэнцы на I ступені агульнай сярэдняй адукацыі.
Фарміраванне імкнення працаваць у калектыве; асцярожных адносін да матэрыяльных каштоўнасцяў (рэчаў). Фарміраванне адказных адносін да навукі як асноўнаму выгляду дзейнасці.
Навучэнцы на II ступені агульнай сярэдняй адукацыі.
Фарміраванне творчых адносін да працы. Самасцвярджэнне падчас працоўнай дзейнасці, стварэнне грамадска карысных прадуктаў.
58. Культура разумовай працы асобы – духоўная культура чалавецтва, што ўключае ў сябе якасны ўзровень інтэлектуальнага развіцця індывіда; сукупнасць форм, метадаў, сродкаў спазнання, асэнсавання і ператварэння чалавека і ўмоў яго быцця. Выступаючы як сацыяльная грамадская з'ява, культура разумовай працы ўспрымаецца, засвойваецца і прайграваецца кожнай асобай індывідуальна з улікам яе псіхафізіялагічных асаблівасцяў і ў пэўных сацыяльных умовах. Разумовая праца з'яўляецца найболей напружанай, патрабуе вялікіх валявых магчымасцяў, цярплівасці, уседлівасці.
59. Змест выхаваўчай працы па фарміраванні культуры разумовай працы асобы скіравана на выхаванне такіх базавых кампанентаў, як патрэба і здольнасць чалавека да бесперапыннага самавыхавання і самаадукацыі, развіцця мовы, памяці, уяўлення, інтуіцыі і іншых якасцяў мыслення як дзейнасці.
60.Змест выхаваўчай працы па фарміраванні культуры разумовай працы асобы скіравана на рэалізацыю пазнавальных патрэб і зацікаўленасці асобы навучэнца з улікам здольнасцяў і вядучых відаў дзейнасці; самаўдасканаленне; самаарганізацыю і самарэгуляцыю навучальнай дзейнасці; развіццё прадукцыйных (крэатыўных) здольнасцяў мыслення.
61. Умовы выхавання культуры разумовай працы асобы:
бесперапынны характар навучальнай дзейнасці;
стварэнне навучэнцамі інтэлектуальнага прадукту;
педагагічная падтрымка навучэнцаў у іх імкненні да самапазнання, самавыхавання, самарэалізацыі;
развіццё праектна-даследніцкай дзейнасці навучэнцаў.
62. Улік узроставых асаблівасцяў падчас фарміравання культуры разумовай працы асобы.
Выхаванцы ўстаноў дашкольнай адукацыі.
Развіццё мовы і сэнсаматорнага інтэлекту.
Навучэнцы на I ступені агульнай сярэдняй адукацыі.
Фарміраванне і развіццё пазнавальнай зацікаўленасці.
навучэнцы на II ступені агульнай сярэдняй адукацыі.
Вядучай з'яўляецца навучальна-пазнавальная дзейнасць.
63. Прафесійнае станаўленне асобы ўяўляе сабою паэтапнае паглыбленне прафесійных кампетэнцый навучэнцаў падчас навучальнай і прафесійнай дзейнасці.
64. Прафесійнае станаўленне асобы скіравана на самарэалізацыю асобы ў навучальна-прафесійнай дзейнасці, развіццё імкнення да ўсвядомленага выбару прафесіі, што адказвае здольнасцям, зацікаўленасці навучэнцаў і патрэбам грамадства, і ўключае фарміраванне ў іх уяўленняў пра рынак працы, запатрабаванасці і перспектывы прафесіі, якасці сучаснага прафесіянала і яго ключавыя кваліфікацыі; прафесійную кампетэнтнасць і рознабаковае развіццё (значэнне замежнай мовы, сучасных інфармацыйных тэхналогій, асноў эканомікі і менеджменту, арыентацыя на здаровы лад жыцця і фізічнае развіццё і інш.); фарміраванне лідарскіх якасцяў, развіццё арганізатарскіх здольнасцяў.
65. Умовы прафесійнага станаўлення асобы:
скіраванасць адукацыі на рашэнне заданняў прафесійнага самавызначэння і выхавання;
прафесійная арыентацыя навучэнцаў (пабудова пазітыўных жыццёвых і прафесійных планаў і інш.);
стварэнне сітуацыі выбару на кожным этапе дапрафесійнай і прафесійнай адукацыі навучэнцаў;
дыферэнцыяцыя мэт, заданняў і зместу прафесійнага выхавання з улікам індывідуальных асаблівасцяў навучэнцаў;
забеспячэнне ўзаемадзеяння падчас прафесійнага станаўлення навучэнцаў ўстаноў адукацыі з сям'ёй, вытворчымі, сельскагаспадарчымі падшэфнымі і іншымі прадпрыемствамі і арганізацыямі;
папулярызацыя прафесійных дасягненняў навучэнцаў;
развіццё інфармацыйнага забеспячэння прафесійнай арыентацыі навучэнскай моладзі.
66. Улік узроставых асаблівасцяў падчас прафесійнага станаўлення асобы.
Выхаванцы ўстаноў дашкольнай адукацыі.
Атрыманне першапачатковых уяўленняў пра прафесіі.
Навучэнцы на I ступені агульнай сярэдняй адукацыі.
Праяўленне цікавасці да вызначаных прафесій.
Навучэнцы на II ступені агульнай сярэдняй адукацыі....
Фарміраванне прафесійных зацікаўленасці і гатоўнасці да выбару прафесіі.
ВЫХАВАННЕ ПСІХАЛАГІЧНАЙ КУЛЬТУРЫ, ПАТРЭБЫ Ў РАЗВІЦЦІ І САМАРАЗВІЦЦІ АСОБЫ
67. Псіхалагічная культура асобы – складаючая базавай культуры асобы, што дазваляе эфектыўна самавызначацца і рэалізоўвацца ў соцыуме. Фарміраванне псіхалагічнай культуры заснавана на гуманістычных адносінах паміж суб'ектамі выхавання, асобасным вопыце навучэнца.
68. Змест выхавання па фармаванні псіхалагічнай культуры асобы скіравана на развіццё эмацыйна-каштоўнаснай сферы асобы, творчага патэнцыялу і рэсурсных магчымасцяў асобы; фарміраванне ўменняў і навыкаў эфектыўнай адаптацыі да зменлівых умоў жыццядзейнасці; развіццё камунікатыўных здольнасцяў; карэкцыю асобаснага развіцця і паводзін; стымуляванне працэсаў самапазнання і самаўдасканалення, імкнення да самарэалізацыі.
69. Развіццё асобы ўяўляецца працэсам і вынікам уваходжання (ці пераходу) індывіда ў новае адукацыйнае асяроддзе і характарызуецца скіраванасцю на засваенне новых кампетэнцый, якасцяў, адносін, новага вопыту. Самаразвіццё выяўляецца ў самастойнай і ўсвядомленай пабудове перспектыў свайго развіцця ў жыцці, адукацыйнай дзейнасці, працы, адносінах і пошуку шляхоў удасканалення сябе. Патрэба ў развіцці і самаразвіцці асобы спрыяе фармаірванню псіхалагічнай культуры.
70. Умовы выхавання псіхалагічнай культуры асобы:
стварэнне гуманнага выхваўчага асяроддзя і адукацыйнай прасторы, скіраваных на развіццё пазнавальнай, эмацыйна-валявой і эмацыйна- каштоўнаснай сферы асобы;
эфектыўнае псіхалагічнае суправаджэнне і засваенне сацыяльна-псіхалагічных кампетэнцый у адукацыйным працэсе, фарміраванне індывідуальна-псіхалагічных якасцяў асобы;
псіхалагічная асвета і дыягностыка, спрыяльныя самапазнанню і самаразвіццю;
скаардынаванае ўзаемадзеянне арганізатараў адукацыйнага працэсу, што спрыяе асобаснаму, сацыяльнаму і прафесійнаму развіццю і самаразвіццю навучэнцаў.
71. Улік узроставых асаблівасцяў падчас выхавання псіхалагічнай культуры асобы.
Выхаванцы ўстаноў дашкольнай адукацыі.
Фарміраванне псіхічных уласцівасцяў, што забяспечваюць развіццё пазнавальнай актыўнасці і асноўных псіхічных працэсаў. Стварэнне перадумоў для фарміравання матывацыі навукі і псіхалагічнай гатоўнасці дзіцяці да атрымання агульнай сярэдняй адукацыі; фарміраванне эмацыйнай, валявой, пазнавальнай гатоўнасці і адвольных форм паводзін для паспяховага далучэння ў адукацыйны працэс.
Навучэнцы на I ступені агульнай сярэдняй адукацыі.
Развіццё сферы ўяўленняў пра сябе, як пра асобу; стымуляванне навучальнай матывацыі і развіццё гатоўнасці дзіцяці да сістэматычнага навучання, фарміраванне пазнавальнай і навучальнай зацікаўленасці; пашырэнне сацыяльных уяўленняў і каштоўнасцяў, развіццё творчых здольнасцяў.
Навучэнцы на II ступені агульнай сярэдняй адукацыі.
Папаўненне псіхалагічных ведаў і псіхалагічнага вопыту; асобаснае і каштоўнасна-сэнсавае самавызначэнне і самаразвіццё, пераадоленне крызісу падлеткавага ўзросту і праблем сацыялізацыі, фарміраванне жыццёвых навыкаў, пабудова канструктыўных адносін з бацькамі і аднагодкамі, прафілактыка дэвіянтных паводзін.
73. Самаразвіццё характарызуе сабой адносна ўстойлівыя колькасныя і якасныя змены ў свядомасці, сацыяльных паводзінах, дзейнасці асобы, што адбываюцца пад уплывам вонкавых і ўнутраных фактараў у вызначаных умовах адукацыйнага асяроддзя. Гэта ўнутрана матываваная дзейнасць асобы, скіраваная на самавызначэнне ў сістэме жыццёвых каштоўнасцяў і мэт, нарошчванне пазітыўных і прыгнечанне негатыўных асобасных якасцяў, абумоўленая патрэбай у самасцвярджэнні, усведамленні сваёй сацыяльнай значнасці.
73. Змест псіхалагічнага суправаджэння па фарміраванні патрэбы ў развіцці і самаразвіцці асобы складаецца ў фарміраванні ў навучэнцаў навыкаў самадаследавання, распрацоўцы праграм праектавання сваёй будучыні, развіцці здольнасці да самаактуалізацыі і асобаснага ўзросту.
74. Умовы выхавання патрэбы ў развіцці і самаразвіцці:
фасілітацыя імкненняў дзіцяці, арыентаваных на самаразвіццё, стымуляванне асобы да засваення зменлівай рэчаіснасці і ўласнага развіцця;
пераход ад педагагічнага праектавання асобы дзіцяці да самапраектавання;
самаацэньванне сваіх моцных і слабых бакоў і ступені сваёй гатоўнасці да новых, ускладненых дзеянняў і ўчынкаў;
удзел навучэнцаў у валанцёрскай і іншай сацыяльна значнай дзейнасці;
пашырэнне ўяўленняў пра сябе, фарміраванне адэкватнай ацэнкі сябе і іншых;
праектаванне мэт і сродкаў дасягнення жаданай будучыні.
75. Улік узроставых асаблівасцяў падчас фарміравання патрэбы ў развіцці і самаразвіцці асобы.
Выхаванцы ўстаноў дашкольнай адукацыі.
Спазнанне сябе, фарміраванне вобразу «Я», фарміраванне сацыяльных матываў у гульнявой дзейнасці, імкненне да атрымання пахвалы з боку акружаючых людзей. Развіццё матывацыі дасягнення поспехаў. З'яўленне самаацэнкі асобных асобасных якасцяў. Пашырэнне камунікатыўнай сферы.
Навучэнцы на I ступені агульнай сярэдняй адукацыі.
Фарміраванне самаацэнкі і ўзроўню дамаганняў. Развіццё эмацыйна-валявой сферы, матываванага дачынення да сябе і наваколля, да падзей. Узорам для пераймання робіцца дарослы, найчасцей настаўнік.
Навучэнцы на II ступені агульнай сярэдняй адукацыі.
Развіццё і дыферэнцыяцыя самаацэнкі. Развіццё пазнавальнай матывацыі, матываў камунікавання. Фарміраванне сістэмы асобасных каштоўнасцяў, праяўленне імкнення да самапазнання, самасцвярджэння, асабліва ў асяроддзі аднагодкаў. Фарміруюцца адносіны да сябе як да асобы.
СЯМЕЙНАЕ І ГЕНДАРНАЕ ВЫХАВАННЕ
76. Сямейнае выхаванне навучэнцаў уключае фарміраванне культуры стасункаў паміж паламі, каштоўнасных адносін да інстытуту шлюбу і сям'і, уяўленняў пра найважныя бакі жыцця сучаснай сям'і (побыт, размеркаванне фінансаў, праца і адпачынак, народзіны і выхаванне дзяцей, нарматыўныя і прававыя асновы шлюбна-сямейных адносін і інш.); уяўленняў пра адказны шлюб і бацькоўства, культуру сямейных стасункаў.
77. Змест сямейнага выхавання ўключае веды пра прававыя асновы шлюбна-сямейных адносін, пра асноўныя функцыі і заканамернасці развіцця сучаснай сям'і, ролевыя паводзіны ў сям'і, асаблівасцях выхавання дзяцей; навыкі канструктыўных паводзін у тыповых сямейна-побытавых сітуацыях, узаемадзеянні з найбліжэйшымм і аддаленым асяроддзем (мужамі, дзецьмі, магчымымі сваякамі, сябрамі); праява павагі і клопату пра блізкіх і старэйшае пакаленне; вывучэнне свайго радаводу.
78. Умовы сямейнага выхавання:
прызнанне вечнай каштоўнасці сям'і для чалавека ад народзінаў да смерці;
фарміраванне пазіцыі адказнага бацькоўства і шлюбу;
арганізацыя падрыхтоўкі навучэнцаў да сямейнага жыцця ва ўмовах устаноў адукацыі: рэалізацыя навучальных праграм факультатыўных заняткаў, правядзенне супольных мерапрыемстваў устаноў адукацыі з сям'ёй;
сацыяльна-педагагічная і псіхалагічная падтрымка сям'і;
папулярызацыя ідэі шматдзетнай сям'і як грамадска прызнанага і адобранага інстытута сучаснага грамадства;
інтэграцыя магчымасцяў сям'і, устаноў адукацыі і іншых суб'ектаў адукацыйнай прасторы для фарміравання ў грамадстве станоўчых адносін да інстытута сям'і.
79. Улік узроставых асаблівасцяў падчас сямейнага выхавання.
Выхаванцы ўстаноў дашкольнай адукацыі.
Фарміраванне першапачатковых уяўленняў пра сям'ю, блізкіх людзей, іх стасункі, прайграванне паводзін, пачуццяў, перажыванняў блізкіх.
Навучэнцы на I ступені агульнай сярэдняй адукацыі.
Усведамленне ролевых і міжасабовых адносін паміж сямейнікамі. Набыццё элементарных уменняў і навыкаў ведання хатняй гаспадаркі, бюджэту, догляду за маленькімі дзецьмі, хворымі, састарэлымі сваякамі. Выхаванне павагі да бацькоў і старэйшага пакалення.
Навучэнцы на II ступені агульнай сярэдняй адукацыі.
Імкненне да ўсталявання даверных адносін з бацькамі. Павышаная ўвага да праблем будучага сямейнага жыцця, стасункаў паміж сямейнікамі, сяброўства, кахання, вернасці. Усведамленне ролі сям'і ў выхаванні дзяцей. Праяўленне паважлівых адносін да сямейнікаў, клопаты пра старэйшае пакаленне.
80. Гендарнае выхаванне складаецца ў мэтанакіраваным стварэнні ўмоў, што спрыяюць ідэнтыфікацыі асобы як прадстаўніка вызначанага полу, замацаванні гендарных роляў, узнаўленні адпаведнага сацыяльнага вопыту, фарміраванні гендарнай культуры асобы.
81. Змест гендарнага выхавання складаецца ў стварэнні ў навучэнцаў ўяўленняў пра ролю і жыццёвае прызначэнне мужчын і жанчын у сучасным грамадстве; засваенні ведаў пра сутнасць і змесце паняццяў «гендар», «гендарныя стэрэатыпы», «гендарныя ролі»; фарміраванні разумення, прыняцця і гатоўнасці да выканання сваёй гендарнай ролі, каштоўнасных адносін да сваёй палавой прыналежнасці, кахання, шлюбу, мацярынства і бацькоўства; недыскрымінацыйных адносін да прадстаўнікоў абодвух палоў , імкнення да дасягнення разумення ў стасунках.
82. Умовы гендарнага выхавання асобы:
інтэграцыя магчымасцяў сям'і, работнікаў сістэмы адукацыі, аховы здароўя і іншых зацікаўленых у фарміраванні гендарнай культуры навучэнцаў;
павышэнне ўзроўню гендарнай культуры педагагічных работнікаўў і бацькоў ці законных прадстаўнікоў навучэнцаў, арыентацыя на гуманістычныя метады педагагічнага ўзаемадзеяння;
стварэнне магчымасцяў для назірання і рэалізацыі гендарных роляў у штодзённым жыцці дзецям з няпоўных сем'яў, дзецям-сіротам.
83. Улік узроставых асаблівасцяў падчас гендарнага выхавання.
Выхаванцы ўстаноў дашкольнай адукацыі.
Асновы ўяўленняў пра гендарныя адрозненні, фарміраванне гендарна тыповага асяроддзя сродкамі выбару адзення, прычоскі, цацак, гульняў, кола камунікавання, дзіцячай літаратуры.
Навучэнцы на I ступені агульнай сярэдняй адукацыі.
Усведамленне базавых прыкмет і сацыяльных норм мужнасці і жаноцкасці. Адменная ўвага надаецца ролевым мадэлям сваёй полу, адзначаецца імкненне дзіцяці быць лепшым хлопчыкам ці дзяўчынкай.
Навучэнцы на II ступені агульнай сярэдняй адукацыі.
Інтэнсіўнасць гендарнага спазнання, засваенне і рэалізацыя адпаведных роляў і стэрэатыпаў.
ЭСТЭТЫЧНАЕ ВЫХАВАННЕ
84. Эстэтычнае выхаванне прадугледжвае развіццё эстэтычнай культуры – элемента культуры чалавецтва, што спрыяе пераўтварэнню найвысокіх эстэтычных каштоўнасцяў (хараства, дасканаласці, гармоніі, творчасці) у суб'ектыўныя патрэбы асобы навучэнца.
85. Змест эстэтычнага выхавання ўключае засваенне мастацтвазнаўчых ведаў, выхаванне эстэтычных адносін да прыроды і мастацтва, развіццё эмацыйнай сферы асобы мастацкімі сродкамі, далучэнне навучэнцаў да айчыннай і сусветнай мастацкай культуры, развіццё і рэалізацыю творчага патэнцыялу дзяцей і навучэнскай моладзі.
86. Умовы эстэтычнага выхавання:
рэалізацыя эстэтычных патрэб асобы ў эстэтызацыі асяроддзя жыццядзейнасці;
выкананне адзінства эстэтычнага і маральнага выхавання;
эстэтыка камунікавання: хараство ўчынку, мовы, павага вартасці асобы, культура выражэння пачуццяў;
фарміраванне каштоўнасных адносін да мастацкай творчасці, традыцый сваёй краіны; імкнення да іх засваення і захавання.
87. Улік узроставых асаблівасцяў падчас эстэтычнага выхавання.
Выхаванцы ўстаноў дашкольнай адукацыі.
Фарміраванне элементаў эстэтычных адносін да навакольнага свету праз самавыяўленне ў мастацкай творчасці.
Навучэнцы на I ступені агульнай сярэдняй адукацыі.
Развіццё фантазіі і вобразнага мыслення навучэнцаў сродкамі розных відаў мастацтва. Засваенне мовы мастацтва праз практычную творчую дзейнасць.
Навучэнцы на II ступені агульнай сярэдняй адукацыі.
Папаўненне ведаў для паўнавартаснага ўспрымання мастацтва. Развіццё эмацыйнай сферы, творчага патэнцыялу сродкамі мастацтва. Фарміраванне эстэтычных адносін да акаляючага прыроднага і сацыяльнага асяроддзя.
ВЫХАВАННЕ КУЛЬТУРЫ ПОБЫТУ І ВОЛЬНАГА ЧАСУ
88. Культура побыту – гэта сукупнасць ведаў, уменняў і навыкаў, патрэб і зацікаўленасці, якія дазваляюць эстэтычна, камфортна і зручна арганізаваць штодзённую жыццядзейнасць; рацыянальна весці гаспадарку, планаваць сямейны бюджэт, выконваць і размяркоўваць штодзённыя гаспадарча-побытавыя абавязкі, усведамляць іх патрэбу для паспяховай жыццядзейнасці і развіцця асобы. Культура побыту таксама ўключае адносіны ў штодзённай жыццядзейнасці, гігіену, культуру спажывання, эстэтыку выгляду, адзення, жылля і прадметаў інтэр'еру, жаданне займацца хатняй побытавай працай, уменне крытычна ацэньваць і кантраляваць уласную побытавую дзейнасць.
89. Змест выхаваўчай работы па фарміраванні культуры побыту скіравана на ўсведамленне дзецьмі і навучэнскай моладдзю значнасці культуры побыту ва ўласным жыцці і жыцці акружаючых людзей, на выхаванне чалавека-гаспадара, здольнага паспяхова спраўляцца з побытавымі заданнямі, што ўзнікаюць падчас штодзённай жыццядзейнасці.
90. Умовы выхавання культуры побыту:
арганізацыя выхаваўчага асяроддзя, што спрыяе фарміраванню культуры побыту;
падрыхтоўка навучэнцаў ва ўстановах адукацыі да заняткаў побытавай працай;
максімальнае прыягненне навучэнцаў ў розныя віды дзейнасці, што спрыяе фарміраванню культуры побыту з улікам іх зацікаўленасці, здольнасцяў і патрэб;
інтэграцыя магчымасцяў сям'і і ўстаноў адукацыі па фарміраванні культуры побыту дзяцей і навучэнскай моладзі.
91. Улік узроставых асаблівасцяў падчас фарміравання культуры побыту.
Выхаванцы ўстаноў дашкольнай адукацыі.
Фарміраванне ў дзяцей першасных уяўленняў пра асабістую і грамадскую значнасць гаспадарча-побытавай працы, уменняў выконваць правілы асабістай гігіены, утрымліваць свой пакой, рэчы, цацкі ў парадку, супольна са дарослымі рыхтаваць нескладаныя стравы; сервіраваць стол, браць удзел у прыбіранні пляцоўкі ў адпаведнасці з сезонам; у доглядзе за раслінамі і жывёламі і інш.
Навучэнцы на I ступені агульнай сярэдняй адукацыі.
Набыццё ўменняў і навыкаў ведання хатняй гаспадаркі, выкананне штодзённых гаспадарча-побытавых абавязкаў, правіл асабістай гігіены, аказанне дапамогі дарослым па доглядзе за маленькімі дзецьмі, састарэлымі сваякамі, жывёламі. Фарміраванне асцярожных адносін да прадметаў побыту.
Навучэнцы на II ступені агульнай сярэдняй адукацыі.
Фарміраванне ўсвядомленай патрэбы ў выкананні штодзённых гаспадарча-побытавых абавязкаў, уменняў весці хатнюю гаспадарку, супольна з бацькамі планаваць сямейны бюджэт, эстэтычна, камфортна і зручна арганізаваць побыт, сачыць за сваім выглядам, камфортам і бяспекай жылля.
92. Вольны час – сукупнасць розных відаў дзейнасці, што ажыццяўляюцца ў вольны час, у выніку чаго адбываецца развіццё асобасных якасцяў, задавальняюцца інтэлектуальныя, духоўныя, фізічныя і іншыя сацыяльна значныя патрэбы чалавека. Забаўляльная дзейнасць ахоплівае самаадукацыю, далучэнне да культуры, грамадскую актыўнасць, камунікаванне па зацікаўленасці і інш.
Узровень культуры вольнага часу вызначаецца ступенню рэалізацыі сацыякультурнага патэнцыялу асобы ў забаўляльнай дзейнасці і сукупнасцю набытых навыкаў рацыянальнага і змястоўнага правядзення вольнага часу.
93. Змест выхаваўчай работы па фарміраванні культуры вольнага часу скіравана на ўзбагачэнне духоўнага, інтэлектуальнага і творчага патэнцыялу асобы, найболей поўнае развіццё яе здольнасцяў і талентаў, далучэнне да культурных каштоўнасцяў, творчую самарэалізацыю, захаванне і ўмацаванне здароўя.
94. Умовы выхавання культуры вольнага часу:
выхаваўчая скіраванасць культурных мерапрыемстваў, фарміраванне пазітыўнага забаўляльнага асяроддзя;
удасканаленне арганізацыйных форм вольнага часу, стварэнне ўмоў для творчага развіцця навучэнцаў у вольны час;
максімальнае далучэнне навучэнцаў у розныя віды забаўляльнай дзейнасці з улікам іх патрэб, зацікаўленасці, здольнасцяў; развіццё форм сямейнага вольнага часу;
стварэнне ўмоў для фарміравання і развіцця самастойнасці, ініцыятывы навучэнцаў у сферы вольнага часу;
падтрымка дзейнасці дзіцячых і маладзёжных грамадскіх аб'яднанняў, органаў вучнёўскага і студэнцкага самакіравання, валанцёрскага руху;
удасканаленне матэрыяльна-тэхнічнай базы і развіццё інфраструктуры вольнага часу.
95. Улік узроставых асаблівасцяў падчас фарміравання культуры вольнага часу.
Выхаванцы ўстаноў дашкольнай адукацыі.
Запрашэнне да ўдзелу ў арганізаваных формах культурнай дзейнасці. Прапанова мадэляў і ўзораў сацыякультурных паводзін. Улік фарміруючых магчымасцяў сямейнага вольнага часу.
Навучэнцы на I ступені агульнай сярэдняй адукацыі.
Фарміраванне асобасных якасцяў, што спрыяюць рацыянальнаму і змястоўнаму правядзенню вольнага часу, пашырэнне спектра культурнай дзейнасці.
Навучэнцы на II ступені агульнай сярэдняй адукацыі.
Фарміраванне ўсвядомленай патрэбы ўдзелу ў сацыяльна адобранай культурнай дзейнасці. Фарміраванне ўстановак на актыўны вольны час пазітыўнай скіраванасці. Перавага ў арганізацыі вольнага часу пошукавай, творчай актыўнасці.